مدیریت منابع آب به ویژه در حوزه های آبخیز بدون آمار، مستلزم شناخت فرآیندهای هیدرولوژیکی به خصوص رواناب به عنوان یکی از مهم ترین و کاربردی ترین فازهای چرخه هیدرولوژیکی است. تحقیق حاضر با هدف تعیین کارآیی و قابلیت استفاده از مدل SWAT در شبیه سازی بیلان آبی حوزه آبخیز فخرآباد مهریز انجام شد. به منظور اجرای اوّلیّة مدل، داده های مورد نیاز شامل داده های هواشناسی (بارش، حداقل و حداکثر دما، رطوبت نسبی، سرعت باد)، نقشه های پایة منطقه (نقشة رقومی ارتفاع، کاربری اراضی، شیب و نقشه خاک) و داده های دبی ماهانة ایستگاه هیدرومتری فخرآباد استفاده شد. پس از اجرای اوّلیّه مدل SWAT، خروجی برای واسنجی و اعتبارسنجی به نرم افزار SWAT-CUP فراخوانی شد و پس از آنالیز حساسیت به منظور مشخص ­کردن متغیرهای حساس مدل اجرا گردید. واسنجی و اعتبارسنجی برای بازه زمانی 1998-2014 انجام شد. دقت شبیه سازی رواناب ماهانه با استفاده از شاخص ضریب تعیین (R2) و نش­ساتکلیف (NSE) برای مرحلة واسنجی 73/0 و 71/0 و برای مرحلة اعتبارسنجی به ترتیب 54/0 و 53/0 به دست آمد. برای شاخص های ارزیابی عدم قطعیت نیز مقادیر قابل قبولی به دست آمد. P-فاکتورو R-فاکتور، برای دورة واسنجی به ترتیب 56/0 و 65/0 و برای دورة اعتبارسنجی به ترتیب 54/0 و 68/0 محاسبه شد. نتایج نهایی نشان داد که به طور متوسط حدود 67 درصد بارش به صورت تبخیر و تعرّق وارد اتمسفر می گردد، 23 درصد به صورت رواناب سطحی و جریان زیرسطحی به آبراهه ها وارد می شود. نتایج نشان­دهندة کارآیی مدل SWAT در شبیه سازی بیلان آبی حوزه آبخیز فخرآباد است و به برنامه ریزی دقیق تر منابع آب در این حوضه کمک می کند.

برای مدل سازی، درک مفهوم سیستم و مرز سیستم لازم است. سیستم را به منزله گروهی از اشیاء تعریف میکنند که در راستای تحقق مقصودی معین در چارچوب رابطه یا وابستگی متقابل منظم به هم پیوسته باشند. سیستم بارندگی – رواناب، از بارش در حوزه شروع شده و پس از اعمال انواع تلفات (تبخیر، نفوذ و غیره) روی آن تبدیل به رواناب می شود. در این مطالعه از مدل HEC-HMS برای نشان دادن تأثیر زیر حوزه ها در میزان رواناب خروجی از حوزه استفاده شده است؛ بنابراین از روش شماره منحنی SCS برای روش تلفات و هیدروگراف واحد SCS جهت روش انتقال استفاده شد. ابتدا مدل حوزه نیمه توزیعی با سه زیر حوزه و سپس به صورت مدل یکپارچه اجرا شد. یافته های تحقیق نشان می دهد که دقت مدل در حوزه با در نظر گرفتن زیر حوزه ها در مقایسه با حوزه یکپارچه بیشتر است.

در بیتاگر تندبادی برآید ز گنج به خاک افکند نارسیده ترنجاز مقدمه داستان رستم و سهراب شاهنامه واژه گنج را از دیرباز کنج (به ضم کاف)، به معنی «گوشه» خوانده اند و نخستین بار، در فرهنگ لغت فرس اسدی طوسی، این معنی را برای آن آورده اند: «کنج پیغوله بود، گوشه نیز گویند، چنان که فردوسی گفت، اگر تندبادی برآید ز کنج...» (اسدی طوسی، ذیل کنج)، و اخیرا شادروان ماهیار نوابی (¬منابع، ذیل نوابی) واژه را به فتح کاف و صورتی از کنگ در کنگ دژ و بهشت کنگ دانسته است که جایی در سرزمین سغد بوده و بارها در شاهنامه از آن یاد شده است.

کوه ریگ یکی از انواع تجمع رسوبات ماسه ای ریز دانه است که در دامنه ی برخی کوه ها و تپه های نواحی خشک و نیمه خشک قرار گرفته است. این لندفرم ها برخلاف تپه های ماسه ای، لندفرم های پیچیده ای هستند که تحت تأثیر فرایندهای مختلف به وجود آمده و توسعه پیدا می کنند. این پژوهش به دنبال بررسی چگونگی پیدایش، تحول و دخالت فرایندهای مختلف کوه ریگ واقع بر دامنه ی کوه های شرقی دشت ابراهیم آباد در غرب شهر مهریز است. برای انجام این مهم، به بررسی جهت و شدت بادهای غالب و فرعی منطقه، همچنین پارامترهای هندسی 11 نمونه ی رسوبی برداشت شده در امتداد نیمرخ طولی و عمقی کوه ریگ ها پرداخته شد. یافته ها نشان می دهد که جهت و سرعت بادهای غالب به تنهایی سبب شکل گیری و بالارفتن دانه های ماسه برروی دامنه ی کوه نشده است؛ چراکه در برخی نمونه ها حدود 30 درصد گراول وجود دارد که باد در هیچ شرایطی قادر به جابه جایی آن ها نیست. بررسی جهت بادهای غالب و حتی فرعی نیز با نحوه ی استقرار و ته نشست کوه ریگ ها، نشان داد که کوه ریگ ها با جهت هیچ کدام از بادها قابل توجیه نیست؛ ازسوی دیگر، این تجمع ماسه ها در پای صخره های سنگی کنگلومرای کرمان قرار گرفته که به سادگی تخریب فیزیکی به شکل دانه ای، به ویژه در آب و هوای سرد پیدا می کند. ازاین نظر، شاکله ی اصلی کوه ریگ های دشت ابراهیم آباد حاصل فرایند پایین آمدن دانه های ماسه پس از تخریب به شکل هوازدگی فیزیکی کنگلومرای کرمان در دوره های سرد گذشته تحت تأثیر نیروی ثقل است. پس از شکل گیری شاکله ی اصلی کوه ریگ برروی دامنه، بادها نیز اثرگذار بوده و دانه های ریزتر را از بخش دشت و از داخل رسوبات آبرفتی و مخروط افکنه ای به داخل کوه ریگ ها منتقل کرده و پس از برخورد با دامنه ی کوه، رسوب پیدا کرده است.

برخی از مناظر طبیعی دارای ویژگی های منحصربه فردی هستند که باعث جذب و تعاملات انسانی می شوند. کمبود مطالعات تخصصی در حوزه منظر، بی توجهی به شناخت این مناظر، تغییرات و مداخلات نابجای انسانی در تعامل و بهره برداری از آن ها، این مناظر را، دچار آسیب هایی جبران ناپذیر می نماید؛ و منجر به از دست دادن این مناظر طبیعی، هویتی، فرهنگی و همچنین فرصت های غنی وابسته به آن ها می گردد. هدف این پژوهش بررسی ژئوتوپ های ماندگار و در نهایت ارائه مدلی برای ارتقای کیفی منظر کوهریگ مهریز است. روش پژوهش میدانی و پدیدارشناسی هرمنوتیک بوده است که محقق با استفاده از مصاحبه، مشاهده و بررسی اسناد و مدارک، به تحلیل مناظر منحصر طبیعی و کوهریگ پرداخته است. یافته ها نشان می دهد، مناظر خاص زمینه ی پیدایش باورهای غریب و شکل گیری فرهنگ هایی را متناسب با نوع، خواص، تأثیرات طبیعت و همچنین ذهنیات و باورهای مردمی به وجود می آورند. این گونه ژئوتوپ ها و مناظر منحصر طبیعی، در امتزاج ذهنیات و تعاملات مردم، به تدریج به مناظری ماندگار در اذهان مردم مبدل خواهند شد؛ که نمودی از فرهنگ و هویت آن فضاست. از سویی شناخت و حفظ منابع طبیعی، نقش بسزایی در سلامت محیط زیست و بهره وری صحیح آن دارد؛ بنابراین، مؤلفه های ماندگاری آن ها باید در هر شرایطی بقا یابد.